Ý nghĩa của nghề hướng dẫn viên du lịch
“Hướng dẫn viên chắc sướng lắm, được đi du lịch nhiều nơi”
Mọi người cứ nghĩ – du lịch là ngành Ăn Chơi – nên sinh viên ngành du lịch cũng sướng hơn thiên hạ? Nhiều sinh viên ngành du lịch khi chọn nghề cũng nghĩ như vậy. Thực tế hoàn toàn trái ngược lại. Ăn Chơi là việc của khách còn nhân viên ngành du lịch phải phục vụ cho thiên hạ ăn chơi. Họ càng vui thì mình càng mệt. Kể cả khi du khách nghỉ ngơi thì mình cũng phải chuẩn bị.
Nhà hàng – toàn món ngon vật lạ, cao lương mĩ vị nhưng nhân viên nào được ăn, chỉ nhìn và ngửi, nghe mùi rất sợ. Khách sạn – toàn phòng sang trọng nhưng nhân viên chỉ dọn dẹp, lau chùi. Lữ hành – thiên hạ đi chơi một lần đã ngán vì ngồi xe – máy bay –tàu lửa…còn hướng dẫn thì quanh năm suốt tháng, thậm chí không được ngồi mà phải đứng để thuyết minh, hoạt náo, kể chuyện…
Chuyện lại càng khổ. Du lịch là ngành mới nên “HOT”. Do vậy, thiên hạ đua nhau đi học – đua nhau mở trường. Nào trường nghiệp vụ, trường trung cấp nghề. Hễ có trường là có khoa Du Lịch hoặc khoa Du Lịch + (đính kèm một ngành khác) nên bằng cấp cũng rất phong phú. Nào Địa Lý Du Lịch (Đại học Xã Hội và Nhân Văn), Văn Hóa Du Lịch (Đại Học Văn Hóa, Cao Đẳng Văn Hóa), Môi Trường – Du Lịch (Đại Học Nông Lâm), Việt Nam Học (Đại Học Sư Phạm, Sài Gòn, Tôn Đức Thắng…). Có trường chưa phân biệt được các thuật ngữ du lịch (Tourist) bao gồm cả thuật ngữ lữ hành (Travel), Khách sạn (Hotel), nhà hàng (Restaurant ) nên có tên trường Nghiệp Vụ Du Lịch Nhà Hàng Khách Sạn thay vì chỉ cần Nghiệp Vụ Du Lịch là đầy đủ.
Vì thiên hạ đua nhau đi học và đua nhau mở lớp nên thiếu thầy. Ai cũng mở lớp được nên ai cũng có thể làm thầy du lịch. Nhiều thầy cô chỉ học lý thuyết, dù có bằng giáo sư – tiến sĩ nhưng chưa một ngày làm việc trong ngành nên toàn dạy chuyện trên mây. Một số lãnh đạo doanh nghiệp có thực tế thì lại thiếu kiến thức sư phạm. Có mấy sinh viên giỏi, được giữ lại trường, học lên Cao học – Thạc sĩ. Thế là thành giáo viên toàn lý thuyết. Có thầy dạy hoạt náo mà học vấn chưa xong lớp 12…
Thay vì từng dạy chuyên ngành riêng biệt: Lữ Hành, Nhà Hàng, Khách Sạn thì nhiều trường trung cấp, cao đẳng và một số trường đại học gộp chung một lớp. Vì học đủ thứ nhưng chỉ làm một thứ nên không chuyên. Thực trạng này là hệ quả của việc nhà trường không hiểu gì về ngành du lịch. Hoặc hiểu nhưng tuyển sinh không đủ, gộp lớn để có lời nhiều hơn. Có trường còn lập lờ đào tạo Quản Trị Du Lịch. Sinh viên cứ ngỡ học ngành này để ra làm lãnh đạo trong khi thực tế chưa thể làm nhân viên vì trường dạy toàn lý thuyết.
Tuyển dụng hướng dẫn viên vui tính – part time – full time – outbound
Nhưng khổ nhất là việc thực hành tuyến điểm của ngành hướng dẫn viên. Thay vì cùng với sinh viên chọn các công ty có uy tín hoặc đấu thầu để chọn mặt gởi vàng thì nhiều trường lại tự tổ chức để kiếm lời. Có trường còn xem đây là dịp làm ăn lớn. Có trường trung cấp tổ chức tour xuyên Việt 21 ngày với giá 9 triệu đồng/ người trong khi biết vận dụng có thể làm với giá trên dưới 7 triệu đồng/người. Sinh viên biết các thầy cô và nhà trường “cắt cổ” nhưng nếu không tham gia thì khỏi tốt nghiệp! Lỡ chọn nhầm trường đành phải theo lao. Các điểm tham quan, các khách sạn đều có chế độ miễn giảm cho sinh viên nếu cả nhà trường và đơn vị tổ chức thật lòng vì sinh viên. Nhiều bạn mê ngành lữ hành nhưng phải học khách sạn vì không có tiền đi thực tế. Từ trên ghế nhà trường, nhiều sinh viên đã học được cách mánh mung từ một số thầy cô của mình.
Chương trình học cứ áp đặt theo chủ quan Bộ chứ không cần biết du khách cần gì. Những môn chính cần học thì dạy qua loa và học chay là chủ yếu thay vì dạy thực hành trên tour hoặc trong khách sạn nhà hàng . Do vậy, đa phần sinh viên tốt nghiệp phần lý thuyết ở trường xong là phải học tiếp phần thực hành ở các đơn vị du lịch. Môn thiết kế tour (producer) đáng lẽ phải có chuyên ngành riêng hoặc phải học thật kỹ thì nhiều trường không dạy (có khi muốn dạy nhưng không kiếm ra thầy) hoặc chỉ dạy qua loa từ 30-45 tiết! Không có các “Producer” thì sản phẩm nghèo nàn vì ăn cắp, bắt chước tour của nhau là tất yếu.
Hiện nay, tất cả các trường học từ tư thục, dân lập đến công lập đều thu học phí của sinh viên. Dù phải bỏ tiền đi học nhưng sinh viên không được can dự vào bất cứ việc gì liên quan đến mình. Từ việc nội dung, chất lượng dạy đến năng lực thầy cô. Từ việc tổ chức thực hành tuyến điểm đến việc tăng học phí hoặc bố trí giờ giấc học không phù hợp (do một số thầy cô phải chạy sô). Thay vì nhà trường phải chủ động tìm đơn vị để gởi sinh viên đến thực tập thì bỏ mặc cho sinh viên tự xoay sở . Các đơn vị du lịch không phải là cấp dưới của trường mà chỉ cần giấy giới thiệu hay công văn tới là phải nhận, Các đơn vị du lịch cũng không có thời gian để tiếp nhận xem xét từng sinh viên. Nhà trường, đặc biệt là các thầy cô tham gia giảng dạy, nhất là các thầy cô tổ chức thực hành tuyến điểm phải có trách nhiệm tìm nơi thực tập và tìm việc làm cho sinh viên. Dĩ nhiên bạn nào tự tìm được thì càng tốt. Nếu sinh viên chưa tìm được việc làm vì thiếu kỹ năng thì phải dạy bổ sung. Như vậy mới công bằng, bởi lẽ sinh viên là sản phẩm của nhà trường, Tất cả các nhà sản xuất đều phải tìm cách tiếp thị tiêu thụ sản phẩm của mình.
Với các bạn sinh viên – phải cân nhắc tìm hiểu để chọn nghề phù hợp. Bởi đó là tương lai của mình. Cách học cũng phải chủ động hơn vì chúng ta là sinh viên chứ không phải học sinh cấp 4. Chỉ khi nào mối quan hệ Nhà Trường – Sinh Viên –Doanh Nghiệp trở thành tam giác đều, hỗ trợ và thúc đẩy lẫn nhau thì lúc đó nổi khổ của sinh viên – thật ra nhà trường và doanh nghiệp cũng khổ – mới trở thành niềm vui chung của xã hội.
Nguyễn Văn Mỹ
Câu hỏi thường gặp:
Hướng dẫn viên du lịch tiếng anh là gì? Tiếng anh là Tour guide
Hướng dẫn viên địa phương là gì: là hướng dẫn viên tại những điểm du lịch hoặc thành phố cụ thể nào đó làm nhiệm vụ hướng dẫn du khách ở 1 điểm du lịch đó chứ không theo khách trong suốt chuyến du lịch. Hướng dẫn viên địa phương ít nhiều gì cũng cần có những kiến thức nhất định về đối tượng tham gia và nghiệp vụ, chuyên môn, không giống những người giới thiệu tại chỗ, vốn không phải là hướng dẫn viên.
