RA HUẾ NHỚ GHÉ THỦY BIỀU
Ngày nay, bưởi thanh trà cùng với bún bò Huế, mè xửng Thiên Hương, tôm chua và mắm ruốc là 5 đặc sản Huế được tổ chức kỷ lục châu Á xác nhận là giá trị ẩm thực Asia.
Xin đừng nhầm với thanh trà Nam Bộ, trái màu vàng cam, bằng cỡ 2 ngón tay, vị chua ngọt, họ xoài. Thanh trà Huế họ bưởi, trái nhỏ nhưng dáng đẹp, da mịn, lúc chín có màu vàng nắng. Thanh trà Huế được trồng nhiều ở Hương Trà, Phong Điền, Hương Thủy… nhưng ở Thủy Biều là ngon nhất. Ngoài thổ nhưỡng và khí hậu, có lẽ do cảnh quan hữu tình? Bưởi thanh trà trái “nhỏ nhưng có võ” vì múi vàng trong, ít nước, ngọt thanh, dịu thơm; ăn một lần là nhớ và chỉ những người tinh tế mới cảm nhận được bởi “ăn múi thanh trà ngậm mà nghe”. Kẻ đoảng ăn cứ tưởng đó là bưởi đèo. Nhờ ít nước nên thanh trà Huế có thể để dành ăn vài ba tháng, để càng lâu càng ngọt, mỗi năm chỉ một mùa. Rằm tháng 8 (trung thu) hằng năm, Thủy Biều thường tổ chức “Ngày hội thanh trà” nhằm tôn vinh loại cây đặc sản, cung tiến tại đình làng và giới thiệu với du khách.
Ngoài các công dụng chữa bệnh như giải nhiệt, giảm cân, hạ đường huyết, hạ tiểu đường, giải rượu, bưởi còn có axít tanic, beta – carotene, phosphor, sắt, magie, kali, B1, B2, C… Lá, hạt và vỏ bưởi đều có tác dụng trị ho, trừ đờm, kiện tỳ; chữa trướng bụng, tiêu chảy, thông kinh lạc, hoạt huyết… Nhờ ít nước, múi dòn, vị ngọt thanh dịu nên trộn gỏi là “bá cháy”. Món gỏi thanh trà trộn khô mực nướng xé nhỏ là đặc sản ấn tượng của các nhà hàng Huế, từ bình dân đến cao cấp. Bưởi thanh trà có tác dụng giã rượu nên nhậu càng bốc, không sợ say. Ngoài khô mực, thanh trà có thể trộn gỏi mực một nắng, gỏi cá cơm, cá kìm nước ngọt và nhiều loại khô khác. Tất cả đều là những món khoái khẩu không chỉ của dân nhậu mà còn để ăn chơi, không đụng hàng. Khô mực nướng trên bếp than hồng vừa chín để có vị ngọt thơm và mềm. Mực chưa chín thì hỏng, quá lửa thì mực sẽ khô cứng và không còn vị ngọt. Mực xé thành sợi, thanh trà bóc múi, tách ra nhiều tép nhỏ, giã ớt, tỏi càng cay càng ngon, pha nước mắm, đường, bột ngọt, tất cả hòa tan và trộn chung vào một đĩa. Món này ăn với cơm cũng ngon song độc chiêu hơn cả vẫn là để làm mồi uống với rượu làng Chuồn, với bia thì càng đã.
Gỏi khô mực với bưởi thanh trà Huế
Nhiều người chỉ nghe tiếng bưởi thanh trà chứ chưa dễ gì ăn thử. Bởi thanh trà kén đất, kén cả người chăm sóc. Phải là giọng Huế đặc thì mới có thanh trà ngon? Chưa kể thanh trà mỗi năm chỉ ra một vụ, phải biết cách chọn vì hàng giả, hàng nhái lền khên. Tốt nhất là ra vườn ăn thử từng cây. Có khi chung vườn nhưng chất lượng trái khác nhau. Người sành ăn ít khi dùng dao gọt vỏ hoặc cắt trái thanh trà vì sẽ làm hỏng những múi phía trong. Phải nhẹ nhàng gọt một lớp chỏm mỏng trên phần cuống, sau đó dựng trái lên, dùng dao nhọn rạch từ 4-6 đường tùy theo trái to hay nhỏ, kéo dài từ phần cuống cho đến ngọn của trái, độ sâu chỉ vừa chạm đúng vào múi phía trong. Dùng tay lột từng lớp vỏ để tách phần ruột ra khỏi vỏ. Làm vậy, múi thanh trà phía trong vẫn còn nguyên vẹn, không bị lưỡi dao cắt đứt và những hạt tinh dầu từ vỏ bắn ra thơm lừng, tạo nên cái vị kích thích tuyệt vời. Cứ thế thủng tha thủng thỉnh lột từng múi nhỏ, tách ra những tép nguyên, đủng đỉnh cho vào miệng, nhỏ nhẻ nhai, thong thả ngậm, ăn thật chậm rãi, thưởng thức vị ngòn ngọt, thanh thanh, thơm thơm dường như sợ hương vị sớm tan, thú vui nhâm nhi chóng tàn. Thanh trà là trái cây đặc trưng Huế, phải ăn và thưởng thức theo phong cách Huế mới đúng điệu.
Thủy Biều có nghĩa là bầu nước, không chỉ có thanh trà tiến vua mà còn có các di tích Hổ Quyền, đền Voi Ré, Thành Lồi và danh thắng đồi Vọng Cảnh. Thủy Biều còn giữ được trên trăm nhà rường cổ với vườn trái đặc trưng của cố đô và người dân thì rất Huế. Mùa này ra Huế mà chưa ghé Thủy Biều thì cuộc chơi chưa trọn vẹn. Có thể cưỡi xe máy đi phượt hoặc nhẩn nha xe đạp để thấy một Huế khác, thanh bình, thong dong, chậm rãi, đầy ắp hoài niệm cổ xưa, hương đồng gió nội kinh thành còn ít nhiều giữ được. Một vòng tham quan di tích rồi ghé vào nhà vườn tìm hiểu cây thanh trà, tự chọn hái và học cách thưởng thức hoặc cùng gia đình chế biến món ngon, vừa làm vừa học. Thích nhất là nằm võng dưới những tán cây, nghe thanh trà thầm thì cổ tích.
Bài và ảnh: Nguyễn Văn Mỹ
Nguồn: http://thitruong.nld.com.vn
