CỒN PHÚ MỸ – LÀNG THÂN THIỆN NAM BỘ
Làng rau nhút trên cồn Phú Mỹ
Cồn Phú Mỹ thuộc thị trấn Thanh Bình, Đồng Tháp; là khóm cù lao trù phú; bao bọc bởi sông Tiền và sông…. Bên kia là Chợ Mới, An Giang, bên này là thị trấn Thanh Bình, cách huyện lỵ cùng tên 2 km. Cồn rộng gần 90 ha, với 227 hộ và hơn 1.000 dân. Đa phần làm vườn cây ăn trái, trồng hoa màu, nhiều nhất là ớt hiểm và nuôi thủy sàn … như Nam bộ thu nhỏ. Nét khác biệt và đáng yêu là những ngôi nhà sàn vượt lũ đặc trưng và con người chân chất, bình dị, hiếu khách. Nhà nào cũng làm bằng gỗ, thoáng mát và sạch sẽ đến không ngờ. Nhà thường sơn màu xanh và trắng. Đi khắp Nam bộ, nhà vùng nào cũng chỉ có 2 màu như vậy. Tìm hiểu mới hay, vào những năm 1970, nhà máy sơn Bạch Tuyết (thành lập năm 1958 ở Sài Gòn), chỉ sản xuất được 2 màu đó. Không có màu nào khác, cứ pha thành hỗn hợp trắng xanh, đậm nhạt. Mái lợp ngói, sàn lát gỗ, sân lát gạch tàu. Sau này có thêm gạch bông rồi gạch men. Mấy nhà mới thì để nguyên màu gỗ.
Con đường chính rải nhựa, rộng hơn 2m, xuyên làng gần 2km, đi giữa những vườn cây trái, lúc nào cũng rực rỡ sắc màu của mấy chục loại hoa dân dã. Từ mười giờ, đồng tiền, các loại cúc cho tới điên điển, vàng anh, dừa cạn… Mỗi nhà trồng một kiểu, như cố thi đua làm đẹp cho làng. Có nhà lỡ tráng xi măng, phải đục lỗ cho hoa chen vai với hàng xóm. Sài Gòn có đường hoa Nguyễn Huệ, mỗi năm chỉ có một tuần, toàn hoa tầm gởi, trồng tạm cho khách ngắm, nghe đâu kinh phí mấy chục tỉ. Còn đường hoa Phú Mỹ, quanh năm khoe sắc, kinh phí chẳng bao nhiêu vì các hộ gia đình tự trồng và chăm sóc. Không hoành tráng, lộng lẫy nhưng đằm thắm, mặn mà và có cả hồn người trong đó. Hoa cũng như người, được yêu thương, chăm chút thì tươi vui và quyến rũ. Ở Phú Mỹ, từng cành cây, ngọn cỏ, hoa trái và những người chăm sóc chúng đều gần gũi, thân thiện đến bất ngờ. Hình như con người và thiên nhiên ở Phú Mỹ đều hăm hở, muốn làm du lịch.
Cứ nhẩn nha đi bộ, hít thở không khí trong lành, thưởng ngoạn cảnh sắc bình dị, nhe gió Xuân hồn nhiên mơn man khách lạ. Tha hồ chụp hình tự sướng. Nếu không muốn vào nhà thay đồ thì cứ mặc sẵn mấy lớp áo; đi tới đâu cởi tới đó để có bộ ảnh đủ sắc màu. Cứ cách vài trăm mét lại có những băng ghế dã chiến mà các hộ gia đình tự đóng cho khách dừng chân, thay lời chào mời thân thiện. Cả mấy giỏ rác xinh xắn tận dụng vật dụng gia đình, không đụng hàng, nên đường làng lúc nào cũng tinh tươm, sạch đẹp.Nhà nào cũng mở cửa như chờ khách vào nghỉ, đi vệ sinh, hay nằm võng đung đưa nghe đất trời tình tự. Phú Mỹ như cô gái chân quê, đẹp hồn nhiên và chưa biết trang điểm nên dễ hút hồn du khách.
Đến Phú Mỹ phải vào viếng miễu Ông Cồn – Bà Cồn. Miễu nhỏ mà trang trọng. Cồn được hình thành vào khoảng năm 1950 với diện tích nhỏ. Sáng sớm, người dân trong đất liền bơi xuồng đến bãi đất mới, xốc chéo cây gác lên chiếc vạt tre, trên có tấm cà rèm che mưa nắng để đánh bắt cá tự nhiên rồi về lại đất liền khi đêm xuống. Giữa bộn bề vất vả, họ mơ thấy ông bà về báo mộng. Dân làng lập miếu thờ bài vị cả Ông lẫn Bà. Hàng năm, vào ngày 15 – 16/3 âm lịch, hàng ngàn bà con vùng phụ cận đều nô nức về dự vía Ông Bà Cồn.Nhớ ghé nhà lão nông Nguyễn Văn Cường, “kỹ sư chân đất”, mới học lớp 6 mà cải tiến máy Honda cup thành máy xới đa năng hiệu quả. Hoặc gặp các “nhà ảo thuật” nông nghiệp, tác giả của mấy cây xoài ngũ sắc, mỗi cây có 5 loại xoài khác nhau, từ máu sắc đến trọng lượng, cứ muốn bứng về Sài Gòn.
Thích nhất là mấy quán ăn nhẹ và giải khát ven đường. Có cả mấy quầy mini lưu động bằng xe đẩy ngộ nghĩnh. Cà phê sữa đá và cam tươi vắt 5.000 đồng, các loại khác như đá me, chanh tươi, chanh muối chỉ 3 – 4.000 đồng. Không thấy bò cụng, Dr Thanh hay Pepsi, Coca… mà toàn là nước sâm mát lạnh, cây nhà lá vườn, vừa mát gan, vừa đẹp da mà lợi tiểu. Mấy món ngon dân dã như bắp 8 món. Từ bắp xôi, bắp giã, bắp hầm, bắp đùm, bắp rang, bắp nướng, bắp luộc, chè bắp… đựng trong chén lá chuối, xúc bằng lá dừa. Đến các món ốc gạo luộc, hến xào ớt cay, ốc lát nướng muối ớt…Từ những loại bánh truyền thống từ gạo như bánh bò, bánh bèo, bánh chuối, bánh da lợn, bánh lọt, bánh đúc, bánh ướt, bánh khọt, bánh xèo. Đến bánh làm từ nếp như bánh ít trần, chè ỉ, tàu hủ non. Từ bánh làm bằng khoai mì như bánh cấp khoai mì , bánh khoai mì xắt sợi, bánh khoai mì nướng đến các loại chè như chè bắp, chè đậu trắng, chè đậu xanh, chè đậu đen, chè khoai cao. Từ khoai lang, khoai mì, khoai cao, chuối nấu…đến các loại trái cây ướp lạnh: đu đủ, mít chín, mía, mãnh cầu …hoặc chấm muối ớt như xoài, ổi, sơ ri…Có cả rượu nếp Phú Mỹ nhâm nhi với mấy món thịt xiên nước 2.000đồng/1xâu.
Quà lưu niệm có bóp quẩy, bóp cầm tay, đàn gà, xơ mướp… làm thủ công từ các làng nghề trong huyện. Quà mang về có đủ loại cây trái hái từ cây như xoài, ổi, mít, đu đủ và sấy khô như muối ớt, tương ớt, cà na, ớt bột…; nhất là rau nhút sạch. Cồn Phú Mỹ là làng rau nhút thủy sinh lớn nhất nước, hơn 6 ha. Rau nhút (người Bắc gọi là rút, có nơi gọi rau quyết) là chi thực vật có hoa, phân họ Trinh nữ (Mimosoideae) thuộc họ Đậu (Fabaceae) và có 6 loài khác nhau. Rau nhút ở Việt Nam là loài Neptunia Oleracea Lour; tên tiếng Anh Water Mimosa.
Rau nhút thuộc thân thảo xốp, mềm, rỗng ruột; cọng non bao bọc bởi lớp phao trắng xốp; mọc bò trên mặt nước.Rễ mọc chùm, gốc bám vào đất. Rễ phụ mọc thành chùm từ đốt, phát triển trong nước. Lá kép hình lông chim hai lần. Phiến lá nhỏ 2 x 5 mm. Cụm hoa hình đầu, màu vàng. Mùa hoa, rau vàng rực trộn sắc xanh ấn tượng. Rau nhút có vị ngọt, tính lạnh, tác dụng nhuận tràng, giải nhiệt, mát gan, an thần. Được dùng tươi hay khô để trị cảm sốt, bướu cổ, chứng tim hồi hộp, làm thông huyết mạch, điều hòa tỳ vị, thông thủy đạo, lợi tiểu tiện, tiêu viêm, nhuận tràng, chữa lỵ, côn trùng cắn.
Thiên hạ trồng rau nhút trong ao, hồ; còn Phú Mỹ trồng sau nhút trên sông. Dân Phú Mỹ, tận dụng các chai nhựa pet phế thải thành phao, vừa nâng thân rau nổi trên mặt nước, vừa giữ rau cố định. Nhờ dòng nước lưu chuyển, giàu phù sa nên chất lượng rau nhút ở Phú Mỹ ăn đứt nhiều nơi khác. Mùa này, rau nhút nở hoa vàng rực giữa thảm xanh, phao trắng bồng bềnh trên nền sông nước rất lạ mắt. Du khách có thể bơi xuồng giữa thảm rau để chụp ảnh, tự hái và cả tham gia trồng rau thủy canh sạch. Các chai nhựa phế thải cũng được sáng tạo thành những giỏ hoa trang trí lạ mắt.
Rau nhút có thể ăn sống :hái đọt non, nhặt bỏ rễ và lớp bao trắng bên ngoài, rửa sạch, ăn cả cọng lẫn lá, chấm với nước mắm kho.Hoặc làm gỏi bằng cách lựa cọng non, vuốt bỏ phần phao xốp, rửa sạch, ngắt đoạn cỡ 4cm, bỏ những nơi có gút. Chần qua nước sôi có pha một ít phèn chua để khử vị chát. Nước vừa sôi lửa lớn, chần rau thật nhanh tay, nếu chậm rau sẽ mềm mất ngon. Ngâm trong nước nguội để giữ màu xanh và giòn rồi bóp gỏi.Đọt và lá non của rau nhút có thể luộc riêng hoặc luộc chung với nhiều loại rau rừng khác, thường luộc lẫn với rau muống cho thơm. Rau nhút xào với thịt, ếch, nhái, hải sản…hoặc nấu canh chua với cá, tép, hải sản; nấu lẩu chua; canh riêu cua…
Phú Mỹ chưa có dịch vụ lưu trú qua đêm. Muốn ở lại. phải nhờ dân, ngủ chung trong nhà hoặc mắc võng, loại võng dã chiến có mùng dưới tán cây, cạnh đường hoa. Làng quê mà nhiều nhà có wifi tươm tất. Tôi ước được dạo đường hoa Phú Mỹ giữa vàng trăng lênh láng, bảng lãng hương đồng gió nội. Mơ có những homestay CBT để được trải nghiệm, làm cư dân của ngôi làng thân thiện, đáng yêu và đáng nhớ. Nghe đâu làng đang triển khai dự án “Nhà cộng đồng đa năng”; là trung tâm sinh hoạt văn hóa, là homestay CBT, là chợ phiên cuối tuần, nơi giới thiệu các sản vật và các món ăn của làng thân thiện đặc trưng Nam bộ.
*Nguyễn Văn Mỹ (Lửa Việt Tours).
Hình ảnh Famtrip Cồn Phú Mỹ – Lửa Việt Tours
